در پشتيبانی از اول می، روز جهانی کارگر به عنوان “روز همبستگی با کولبران کردستان”

تلخيص و الحاقات: بهزاد خوشحالي
کولبري و تجارت جمداني
دکتر پرويز پيران جامعه شناس به موضوع کولبري پرداخته است که خلاصه ي نوشتار ايشان را در اينجا مي آورم:
-کولبري در کردستان،تجارت چمداني و هرنوع تجارت مرزي غير رسمي، در آخرين تحليل، تلاش بي وقفه يبيکاران و فقرا براي انطباق با فقر روبه رشد و ممانعت از زنجيره ي به هم پيوسته ي معضلاتي است که پس از فقر و با فقر، از راه آن، همچون ميهمانان ناخوانده اي مي رسند و گريبان درصدي از فقراي شهري و روستايي را مي گيرند. اين نام به کنش يا عملي اطلاق مي شود که به انتقال کالايي بر دوش از راه و بيراه، درساعات اوليه ي صبح يا غروب، در برف و باران و در تابش گرم آفتاب تابستاني از اين سوس مرز به آنسوي، يعني در کشوري ديگر مي انجامد…. کولبري در واقع نوعي تجارت غير رسمي مرزي است….
-اين شکل ازتجارت را در در بسياري از کشورهاي جهان از آسيا تا آفريقا، همچنين در آمريکاي لاتين و اروپا نيز مي توان ديد(به عنوان مثال در آفريقاي شرقي به ويژه در کنيا و اوگاندا، در زيمبابوه و آفريقاي جنوبي، ترکيه و بلغارستان، اتريش و مجارستان،کشورهاي تازه استقلاليافته با روسيه) و…
-تجارت غير رسمي مرزي به ويژه زماني از اهميت بيشتر برخوردار مي شود که زنان سرپرست خانواده که به هر دليل شوهران خود را از دست داده اند وارد اينکار مي شوند و علاوه بر مخاطرات گوناگون، با تهديد تجاوزجنسي نيز مواجه مي شوند.(به عنوان نمونه موارد بسياري در پژوهش ها به چشم مي خورد که پاسداران مرزي تقاضاهاي نادرست و نامشروعي از زنان داشته اند و بعضا به زور، زنان کولبر را مورد آزار جنسي قرار داده اند).
-در بسياري از موارد، تجارت غير رسمي مرزي، به نقص عضو، بازداشت، زندان و …منجر مي شود و گزارش شده است که يکي از تبعات منفي اين موضوع، گسترش فساد گسترده در ميان برخي کارکنان ادارات مرز است. [در کردستان، هدف قرار دادن کولبران و کشتن آنها از سوي پاسداران مرزي، به بهانه ي تهديد امنيت ملي قانوني است و روزي نيست که شهروندان کرد، هدف گلوله ي مستقيم قرار نگيرند ويا در اثر برخورد با مين جان خود را از دست ندهند]
-در مناطق روستايي ايران و عراق وترکيه بخشي ازمرزنشينان وفعالان اقتصادي به شبکه اي گسترده تبديل و روابط اقتصادي و تجاري نسبتا گسترده اي راپديد آورده اند که بر محور مبادلات ارزي غير رسمي فعاليت مي کنند که اين مناسبات اقتصادي اکنون به شکل نهادينه درآمده اند. در بسياري موارد ديده شده است که هموطنانياز خراسان، مازندران، کرمان و شيراز نيز دراين شبکه فعاليت مي کنند. دامنه ي اين شبکه حتي به تهران نيز گسترش پيدا کرده است
-کوشش بسياري شده است با تحريک احساسات ميهن پرستانه و انگشت گذاردن بر اين نکته که تجارت غير رسمي مرزي براي اقتصاد کشور زيانباراست[و حتا در مواردي سياسي کردن موضوع] توجيه قانوني برخورد خشونت آميز با اين پديده تبيين شود اما فقر فزاينده، بيکاري و [مشکلات ساختاري اقتصادي] تاثير اين توجيهات را کم کرده است
-آنچه مهماست درک اين حقيقت است که بر اساس پژوهش هاي متعدد سازمان هاي جهاني، از جمله برنامه ي عمران ملل متحد، اتحاديه ي اروپا و بررسي هاي دانشگاهي در مورد تجارت غير سمي مرزي، هيچيک از اقدامات بازدارنده و تنبيهي تاکنون موفق نبوده است.
-مهمترين چالش هاي کولبران ايرانيرا مي توان اين گونه برشمرد:
1.ندانستن زبان کشور مقصد
2.آزار و اذيت زنان حتي تجاوز به عنف
3.مجروح شدن، نقض عضو و حتي فوت[آمار کشته شدن کولبران اکنون به مرز اخطار قرمز رسيده است]
4.وضع ماليات هاي تنبيهي مضاعف
5.جريمه و زندان شديد در صورت دستگيري
6.کلاه برداري در معامله به علت ناآگاهي از فرايندهاي کسب و کار و تجارت(در ايران، قيمت را خريدار تعيين مي کند)
7.فقدان قراردادهاي نوشتاري
8.ناآگاهي به قوانين تجارت مرزي
9.ناشفاف و پيچيده بودن قوانين تجارت مرزي
10.هزينه ي بالايپيگيري
11.افتادن در دام گروه هاي مافيايي فحشا و مواد مخدر
12.بي سوادي و کم سوادي کولبران
13.فساد در ميان کارکنان دولت
14.تحقير و توهين دايمي
-ازجمله مي توان به برخي چالش هاي توهمي ديگرنيز اشاره کرد:
1. گرچه درصد بالايي از کولبران بي سواد و کم سواد هستند اما اعضاي مياني و ارشدشبکه هاي ايجاد شده معمولا از سواد آکادميک برخوردارند
2.بسياري از کولبران هزينه ي بالاي ريسک را تا حد مرگ مي پردازند اما رده هاي مياني و بالا علاوه بر امنيت کامل، بيترين سودها را به جيب مي زنند.
3.کالاهاي مورد استفاده بسيار متنوعند
4.اکثر کولبران انسان هايي شريف هستند که تنها دغدغه ي آنها کسب روزي و تداوم معيشت است
-برخورد با کولبري مانند بسياري از پديده هاي اجتماعي دوگونه ي کلي دارد:
نخست: اقدامات تنبيهي که ناديده انگاري، صورت مساله پاک کني و قهري است و که در هيچ نقطه اي از جهان راه حل نبوده و به زنجيره اي از آسيب هاي اجتماعي جان بخشيده است[اين مساله در ايران منجر به سياسي شدن موضوع نيز شده است]
دوم:برخورد علمي که در آن ابتدا واقعيت را مي پذيرند و تاکميد مي کنند که سازمان هاي رسمي و غير رسمي مسوولان قادر به ايجاد اشتغال و درآمد براي همه ي شهروندان يک کشور نبوده اند.در گام دوم مسووليت خويش را مي پذيرند وبه سوي توسعه ي پايدار همه جانبه، واقعي و عادلانه ره مي سپرند….
توضيح: مطالب داخل کروشه، نظر شخصي است
منبع: چشم انداز ايران، شماره ي77، اسفند و فروردين91 و92، کولبري و تجارت چمداني، دکترپرويز پيران