برنامه ی ریزی استراتژیک جبهه ی ملی کردستان (بخش سوم)

ارائه ی طرح اولیه ی برنامه ی استراتژیک جبهه ی ملی کردستان

برنامه ریزی استراتژیک در جبهه ی ملی کرستان
این مدل شامل یک فرایند پیوسته (مطابق با تعریف برنامه ریزی) و تکرارپذیر است که پیش از اتخاذ هر تصمیمی آغاز شده و پس از اجرای آن تصمیم ادامه می‌یابد. این فرایند در قالب ده مرحله شرح داده می‌شود. از خصوصیات این فرایند آن است که نتایج حاصل از هر مرحله می‌تواند در بازنگری یا تکمیل مراحل پیش از آن مورد استفاده قرار گیرند.
مراحل فرایند برنامه ریزی استراتژیک در جبهه ی ملی کردستان و براساس مدل برایسون به این شرح است:
1. توافق اولیه: در این مرحله ضرورت برنامه ریزی استراتژیک برای جبهه ی ملی کردستان بررسی شده و آشنایی با این نوع برنامه ریزی حاصل می‌شود. احزاب، سازمانها، واحدها، گروهها یا افرادی که باید در برنامه ریزی درگیر شوند مشخص و توجیه می‌شوند. مراحلی که در برنامه ریزی باید انجام شوند شرح داده می‌شوند. روش انجام برنامه ریزی، زمانبندی انجام، آیین‌نامه‌های مورد نیاز برای جلسات و نحوة گزارش‌دهی مشخص می شوند. منابع و امکانات لازم تعیین می‌گردند.
2. تعیین وظایف: وظایف رسمی و غیررسمی سازمان «باید هایی» است که سازمان با آنها روبروست. در این مرحله هدف این است که سازمان و افراد آن وظایفی را که به آنها محول شده است شناسایی کنند. شاید این هدف به ظاهر خیلی روشن باشد ولی این واقعیت در بیشتر سازمانها وجود دارد که بیشتر افراد اختیارات و وظایف سازمانی را که در آن مشغول بکارند نمی‌دانند و اساسنامه آن را حتی برای یکبار مطالعه نکرده‌اند. از طرف دیگر وظایف محول شده به سازمان عموماً کلی بوده و تمام فضایی را که سازمان می‌تواند در آن فعالیت کند تعریف نمی‌کند. بنابراین ضروری است که با مطالعه وظایف مکتوب و مصوب سازمان اولاً با آن وظایف آشنا شد (که از این طریق بعضی از اختیارات و ذینفعان سازمان نیز شناسایی می شوند)، ثانیاً مواردی را که در حیطه اختیارات سازمان قرار می‌گیرند اما تا به حال کشف نشده‌اند، شناخت.
3. تحلیل ذینفعان: ذینفع فرد، گروه،حزب یا سازمانی است که می‌تواند بر نگرش، منابع یا خروجی‌های جبهه ی ملی کردستان تأثیر گذارد و یا از خروجی‌های آن تأثیر بپذیرد. تحلیل ذینفعان پیش‌درآمد ارزشمندی برای تنظیم بیانیه مأموریت سازمان است. تحلیل ذینفعان بسیار ضروری است، چرا که رمز موفقیت در این بخش تامین ذینفعان کلیدی جبهه ی ملی کردستان است. اگر جبهه ی ملی نداند که ذینفعانش چه کسانی هستند، چه معیارهایی برای قضاوت درباره آن به کار می‌برند، و وضعیت عملکردی جبهه در قبال این معیارها چیست، به احتمال زیاد نخواهد توانست فعالیت‌هایی را که باید برای تامین خواست های ذینفعان خود انجام دهد، شناسایی کند.جبهه ی ملی کردستان
4. تنظیم بیانیه مأموریت جبهه ی ملی کردستان: مأموریت جبهه ی ملی کردستان، جملات و عباراتی است که هدف نهایی جبهه، فلسفه وجودی، ارزشهای حاکم بر آن و نحوة پاسخگویی به نیاز ذینفعان را مشخص می‌کند. علاوه بر این موارد، اختلافات درون سازمانی را مرتفع ساخته و بستر بحث‌ها و فعالیتهای سازنده و مؤثر را هموار می‌کند. توافق بر مأموریت جبهه ی ملی کردستان ، تمام فعالیتهای آن را همسو ساخته و انگیزش و توجه ذینفعان جبهه ی ملی کردستان را افزایش می‌دهد.
5. شناخت محیط جبهه ی ملی کردستان: اساس استراتژیک عمل کردن شناخت شرایط است. برای اینکه جبهه ی ملی کردستان در رسیدن به مأموریت خود موفق گردد باید شرایط حاکم بر خود را به خوبی شناسایی نماید. در این مرحله، محیط خارجی جبهه ی ملی کردستان در قالب شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف آنها برای جبهه ی تعیین می‌گردند. در راستای شناخت محیط سازمان، در این مرحله محیط داخلی نیز در قالب ورودی‌ها، خروجی‌ها، فرایند و عملکرد جبهه ی مورد مطالعه قرار می‌گیرند.
6. تعیین موضوعات استراتژیک پیش روی جبهه ی ملی کردستان: این مرحله قلب فرایند برنامه ریزی استراتژیک است. موضوعات استراتژیک تصمیمات سیاسی و اساسی هستند که بر اختیارات، مأموریت، ارزشها، هزینه‌ها، تأمین منابع مالی، جبهه یا رهبری تأثیر می‌گذارد. هدف این مرحله تعیین انتخاب‌هایی است که جبهه ی ملی کردستان با آنها مواجه است.
7. تعیین استراتژیها: به منظور پرداختن به هر یک از موضوعات استراتژیک پیش روی جبهه ی ملی کردستان باید اقداماتی صورت گیرد که در قالب برنامه‌ها، اهداف، طرحها و . . . بیان می‌شوند. این اقدامات استراتژی نامیده می‌شوند. در واقع استراتژی عبارتست از قالبی از اهداف، سیاستها، برنامه‌ها، فعالیتها، تصمیمات یا تخصیص‌های منابع که مشخص می‌کنند سازمان چیست، چه کاری انجام می‌دهد و چرا آن را انجام می‌دهد. استراتژی‌ها می‌توانند تحت سطوح سازمانی، وظایف و محدودة زمانی متفاوتی تعریف شوند.
8. شرح طرحها و اقدامات: این مرحله می‌تواند در قالب مرحله قبل، مرحله تعیین استراتژیها، انجام شود اما از آنجایی که کار برنامه ریزی استراتژیک با تعیین استراتژیها به پایان می‌رسد و اجرای آن در قالب تعریف طرحها و اقدامات و مدیریت استراتژیک برنامه تهیه شده انجام می‌شود این تفکیک صورت گرفته است. به عبارت دیگر از این مرحله به بعد از مدل مربوط به اجرای برنامه و مدیریت استراتژیک می‌گردد. در این مرحله به منظور اجرای هر یک از استراتژیهای انتخاب شده تعدادی طرح و اقدام تعریف می‌گردد.
9. تنظیم دورنمای سازمانی برای آینده: در این مرحله، توصیفی از شرایط آینده جبهه ی ملی کردستان در صورت بکارگیری استراتژی‌های تدوین شده و استفاده از تمام نیرو و منابع سازمان، ارائه می‌شود. این توصیف دورنمای موفقیت جبهه ی ملی کردستان نامیده می‌شود که در آن شرحی از مأموریت، استراتژی‌های اساسی، معیارهای عملکرد، بعضی از قواعد تصمیم‌گیری مهم و استانداردهای اخلاقی مورد نظر ارائه می‌شود. در صورت تنظیم چنین دورنمایی، اعضای جبهه ی ملی کردستان خواهند دانست که چه انتظاری از آنها می‌رود، پویایی و همسویی انگیزه و نیرو در رسیدن به اهداف جبهه ی ملی کردستان به وجود آمده و نیاز به نظارت مستقیم کاهش می‌یابد.
10. برنامه عملیاتی: در این مرحله با استفاده از اطلاعات تدوین شده در مرحله هشتم و بر اساس اولویت‌های تعیین شده توسط تصمیم‌گیران، یک برنامه عملیاتی تهیه شده و بر اساس آن مدیریت و کنترل طرحها و اقدامات انجام می‌شود.
تدوین برنامة عملیاتی
بعد از انتخاب استراتژی اصلی سازمان، استراتژی مزبور به یک طرح عملیاتی ترجمه می‏شود (شامل اهداف کمّی، طرح، تخصیص منابع، و ….)
ضمناً خط‏‏مشی، روش‏ها و مقررات (برنامه‏های جاری) نیز تدوین می‏شود و سازمان‏دهی و مسائل انگیزشی کلیه ی نیروها و اتخاذ سبک رهبری مناسب نیز در نظر گرفته می‏شود.
برنامه ریزی عملیاتی یا اجرایی
تعریف
پیش‏بینی و تعیین مراحل و توالی فعّالیّت‏های لازم برای تأمین اهدافاستراتژیک از طریق وسایل (تاکتیک‏ها)، به‏تفکیک زمان، هزینه، نیروی انسانی لازم، برنامه‏ریزی عملیاتی ‏نامیده می‏شود
انواع
1) جاری (Standing): مربوط به اهداف تکراری و روزمره
2) یک‏بار مصرف یا مداخله‏ای ( Single-Use or Interventional): مربوط به اهداف استثنایی، غیرتکراری، مانند طرح‏ها (
مراحل برنامه ریزی عملیاتی
تجزیه و تحلیل وضعیّت موجود منطقه
تعیین اهداف برنامه
تعیین طرق نیل (استراتژی‏ها) به اهداف برنامه
تعیین فعّالیّت‏های لازم برای هر استراتژی
بیان شرح تفصیلی هر فعّالیّت
تعیین شیوه پایش و ارزشیابی برنامه
تجزیه و تحلیل وضعیت موجود منطقه
تعیین داده‏ها و اطلاعات مورد لزوم
جمع‏آوری داده‏های مورد لازم
نظام ثبت و گزارش جاری
بررسی‏های مقطعی (Survey)
تجزیه و تحلیل داده‏ها به‏منظور به‏دست آوردن اطلاعات لازم (شاخص‏ها)
مقایسة اطلاعات فوق با اطلاعات یک سطح بالاتر به‏منظور
تعیین مشکلات منطقه
الویت‏بندی مشکلات
تعیین اهداف برنامه
اهداف کلی
باتوجه به مشکلات اولویّت‏دار منطقه و مأموریت سازمان، به‏صورت کلی، غیر کمّی و جهت‏دار بیان می‏شود
اهداف اختصاصی
اجزای تشکیل دهنده هدف کلی را به‏صورت مشخص و قابل سنجش می‏سازد. بدین وسیله برنامه قابل ارزشیابی می‏گردد
اهمیت اهداف برنامه
1) مسیر و جهت حرکت واحد یا سازمان‏را مشخص می‏کند
2) موجب تمرکز تلاش‏ها و هماهنگی فعّالیّت‏ها می‏گردد
3) تصمیمات را رهنمون می‏شود
4) سبب ایجاد انگیزه برای اجرای عملیات(برنامه)، می‏شود
5) ارزشیابی برنامه را ممکن می‏سازد
اهمیت اهداف برنامه
1) مسیر و جهت حرکت واحد یا سازمان‏را مشخص می‏کند
2) موجب تمرکز تلاش‏ها و هماهنگی فعّالیّت‏ها می‏گردد
3) تصمیمات را رهنمون می‏شود
4) سبب ایجاد انگیزه برای اجرای عملیات(برنامه)، می‏شود
5) ارزشیابی برنامه را ممکن می‏سازد
نکاتی که باید در تعیین اهداف رعایت شوند
× درنظر داشتن عوامل مؤثر بر بروز مشکلات منطقه
× توجه به شرایط محیطی، منابع داخلی و آینده
× توجه به واقعیّات (تعیین اهداف دست‏یافتنی)
× کمّی کردن اهداف (شامل فعل کمّی،استاندارد و ضابطه)
× منظور کردن قید زمانی
× تعیین اهداف با مشارکت کلیه ی نیروها
× درنظر داشتن مقصد و چشم‏انداز نهایی
× اولویّت‏بندی اهداف
× توجه به این‏نکته که اهداف نتایج یکدیگر را خنثی نکنند
ویژگی های اهداف اختصاصی
I. قابل اندازه‏گیری باشند Measurable))
II. دست‏یافتنی باشند Attainable))
III. مرتبط با هدف کلی باشند Relevant))
IV. دارای زمان مشخص باشند
تعیین استراتژی ها
استراتژی یعنی تعیین طریق یا روش رسیدن به اهداف
برای تعیین استراتژی‏ها می‏توان از عوامل مؤثر بر ایجاد اهداف اختصاصی استفاده نمود (با استفاده از شبکه علیّت)
استراتژی‏های انتخابی نیز همانند اهداف، جهت انتخاب، می‏بایستی اولویّت‏بندی شوند
× استراتژی‏ها برخلاف اهداف حالت کمّی ندارند
تعیین فعالیت ها
× هدف از برنامه‏ریزی تبدیل اهداف به فعّالیّت‏ها است
انواع فعّالیّت
1. فعّالیّت‏های جاری: به فعّالیّت‏های جاری و تکراری سازمان اطلاق می‏شود که براساس سیاست‏ها، دستورالعمل‏ها، مقررات و آئین‏نامه‏ها صورت می‏گیرد فعّالیّت‏های مداخله‏ای: براساس مشکلات خاصّ منطقه و اهداف غیر تکراری، انجام می‏گیرد
برنامه عملیاتی می‏بایستی شامل هر دو نوع فعّالیّت‏ باشد
فعّالیّت‏های جاری در بخش جدول تفصیلی به فعّالیّت‏های مداخله‏ای اضافه می‏شوند
فعّالیّت‏ها را نیز می‏توان، عوامل مؤثر بر استراتژی‏ها، درنظر گرفت
× فعّالیّت‏ها نیز می‏بایستی اولویت‏بندی شوند

جدول زمان بندی
× مهمترین و متداول‏ترین جدول زمان‏بندی مورد استفاده جدول گانت می‏باشد که قدمت آن به یک قرن می‏رسد
× جدول گانت یک ابزار سودمند مدیریّتی برای برنامه‏ریزی و کنترل (پایش فعّالیّت‏ها) می‏باشد که ترتیب زمانی فعّالیّت‏های پیش‏بینی (برنامه‏ریزی) شده و فعاّلیّت‏های انجام‏گرفته را نشان می‏دهد
× جدول گانت یک نمودار ستونی است که زمان در محور افقی و فعّالیّت‏ها در محور عمودی آن قرار گرفته‏اند
× ستون‏های نمودار نشان‏دهندة نتیجة کار در یک مدّت معین است
× برای تهیة نمودار گانت ابتدا کلیة فعّالیّت‏های هر استراتژی لیست شده، سپس موعد و مدّت زمان هر فعّالیّت پیش‏بینی می‏شود و براساس تقدّم زمانی، جدول گانت رسم می‏گردد
× درحین اجرای برنامه، فعّالیْت‏هایی که عملاً انجام گرفته‏اند نیز در جدول ، برای مقایسه (پایش) و انجام اقدامات اصلاحی، مشخص می‏شوند

ارزشیابی و کنترل
تعریف
انطباق نتایج با اهداف برنامه و اقدامات اصلاحی درصورت لزوم در اجزا برنامه(از Vision تاAction )
از نظر:
ساختار (Structure)
سیستم(System)
رفتار (Behavior)
بدون تعیین استراتژی نباید در ساختار، سیستم و رفتار تغییر ایجاد نمود
پایش و ارزشیابی برنامه
× ارزشیابی (Evaluation)
سنجش میزان تحقق اهداف (اختصاصی)
× پایش (Monitoring)
انطباق فعّالیّت‏های درحال اجرا با استانداردهای برنامه
پایش دارای دو جنبه است
1. پایش کمّی: بهترین ابزار آن جدول گانت است
2. پایش کیفی: مقوله بسیار مهمی است که در شراط پس از تبیت و نهادینه شدن جبهه ی ملی کردستان بدان پرداخته خواهد شد .