کوردی- فارسی
دۆزەخی هۆشمەند یان بەهەشتی گەمژانە
تۆتالیتاریزم، لە دوا قۆناغەکانیدا، هەوڵدەدات دانیشتوانی کوێر و بێفکرکراو بەرەو ئەو ڕێگایە ببات کە دەبێت خۆیان لە هەموو دژایەتییەک بەدوور بگرن؛ پێویستی بەپەلەی هاوبەش، بەبێ گوێدانە ئەو ڕاستییەی کە پاوانخواز هۆکاری هەموو نەهامەتییەکانە، خۆڕاگرییە؛ پرۆسەیەکی فێڵبازانە بۆ ئەوەی جەماوەرە وروژاوەکە بەرەو قوربانگا ببات بەبێ ئەوەی خەڵک پرسیار بکەن کە ئەمە تەنها قۆناغی کۆتایی پرۆسەیەکی درێژخایەنە؛ بەردەوامی شەرتیکردنی جەماوەری بۆ ئەوەی بەناو پێی دەگوترێت چاکەی گەورەتر و دروستکردنی دڵەڕاوکێی گشتگیر، بەردەوامبوونی بێهۆشبوون تا مردن و قوربانیبوون بۆ پاوانخواز و پاوانخوازی و….
لەم شوێنەدایە کە جەماوەر ڕووبەڕووی دووڕییانێک دەبنەوە: یان بە ئاگری پاوانخواز دەسووتێن یان دەگەنە ڕزگاربوون.
ڤیکتۆر هوگۆ چەن جوان، بۆ کۆتایی ئەم سەردەمە ڕێنومایی کردووە: دۆزەخێکی هۆشمەند لە بەهەشتێکی گەمژانە باشترە….
جهنم هوشمند یا بهشت احمقانە
توتالیتاریسم در آخرین مراحل تلاش میکند جمعیت کور شده و بیفکر را به این مسیر هدایت کند که باید از همه مخالفتها دوری کنند؛ نیاز مبرم مشترک صرف نظر از آنکه تمامیت خواه عامل همه بدبختیهاست مقاومت است؛ یک فرایند موذیانه تا جمعیت هیجان زده را با خود به قربانگاه روانه کند بدون آنکه مردم پرسش کنند که این صرفاً مرحله نهایی یک فرایند طولانی بوده است؛ تداوم شرطیسازی انبوه برای به اصطلاح خیر بزرگتر و ایجاد اضطراب فراگیر، تداوم خلسه تا مرگ و قربانی شدن برای تمامیتخواە و تمامیتخواهی و….
تودەها در این نقطە، در برابر یک دو راهی قرار می گیرند: یا با آتش تمامیتخواە می سوزند یا بە رستگاری می رسند.
ویکتور هوگو چه خوب پایان این دوران را توصیە کردە است: جهنم هوشمند بهتر از بهشت احمقانه است….
بۆ خوێندنەوەی زۆرتر:
Review: The Psychology of Totalitarianism, John Bell, 2022
هەروەها:
The Psychology of Totalitarianism, Mattias Desmet, 2022