ڕێپێوانی گەمژەیی
گومانی تێدا نییە کە هەریەک لە ئێران و تورکیا، هەر لە سەرەتای دروستبوونی دەوڵەت- نەتەوەی نوێوە، هەمیشە خەونێکیان لە بەرنامە و کارنامەی خۆیاندا هەبووە و ئەوەش گەڕانەوە بووە بۆ شکۆی ڕابردوو، یان بە واتایەکی دیکە، “فراوانکردنی یەکپارچەیی خاک”. ئێران بە سیاسەتی ناهاوسەنگ و تورکیا بە سیاسەتی کلاسیک. لەگەڵ داڕمانی سیاسەتی ناهاوسەنگی ئێران، یان هەمان میحوەری بەرخۆدان، ئێران ئێستا گەڕاوەتەوە بۆ خاڵی “پاراستنی یەکپارچەیی خاک” و تورکیا، بە سەرکەوتنی ڕێژەیی بەڕواڵەت، بەردەوامە لە هەوڵدان بۆ “فراوانکردنی یەکپارچەیی خاک”.
وەهمی هەمیشەییبوون و خەوشهەڵناگری دەسەڵات لە خەونی ئێرانیدا داڕما، بەڵام وەهمەکە لە خەونی تورکیدا بەردەوامە و لە شەپۆلدان.
هەرچەندە هەنووکە، ئێران و تورکیا لە دوو قۆناغی بەڕواڵەت جیاوازدان، بەڵام گەمژەیی لە سەرەتاییترین شتەکانەوە دەست پێدەکات: ئیرادەیەکی گەورە و خۆ تێکدەر بۆ هێز و پاوان؛ شەهوەتی دەسەڵات.
کەوتنە نێو “ناوچەی گەمژەیی سەرەکی” شتێکی سەیر نییە؛ بابەتێکە لە کۆنترین دراماکانی مرۆڤ؛ لە ترۆیاوە بۆ ڤێتنام، لە عێراقەوە بۆ کوێت، لە تارانەوە بۆ بەغدا و بەیروت و یەمەن و سوریا و هیلالی شیعە، لە ڕووسیا بۆ ئۆکراین و لە تورکیاوە بۆ لیبیا و قوبرس و کەرکووک و موسڵ و حەلەب و نیوعوسمانی.
کەوتنە نێو کایەی گەمژەیی، دەرئەنجامێکی دیکەشی هەیە: بە سەرخۆشیی بادەی دەسەڵات و فراوانخوازی، مرۆڤە لەخۆباییبووەکە، دەسەڵاتی ڕەها، تێناگات کە سەردەمێک کۆتایی هاتووە و سەردەمێکی دیکە دەستی پێکردووە.
سەردەمی دەوڵەت- نەتەوەی دەسکرد لە هەرێمی سایکس- پیکۆ، کۆتایی هاتووە؛ عێراق و سووریا لە داڕماندان، بەڵام تورکیا و ئێران، لە ناوچەی گەمژەییدا، هێشتا لە وەهم و خەیاڵی “خودای ئێران” و “جیهانی تورک”دا، خەونی دواڕۆژی دوێنێ دەهێننەوە ڕۆژ.
کێشە نییە، ئەمانە تێکدادەڕمێن، بەڵام ئەو “سەرە دارینە”گەلە کە لە چێشتخانەکەی سوڵتاندا بەردەوام دەبن لە خزمەتکردنیان و شەڕیان بۆ دەکەن، تەنانەت لەوان گەمژەترن.
سەردەمی دەوڵەت- نەتەوەکان و نەزمی دەستکردی سایکس- پیکۆ کۆتایی هاتووە و سەردەمی نەتەوە- دەوڵەتەکان هێواش هێواش نزیک دەبێتەوە.
لەم نێوەندەدا، ڕێپێوانی گەمژەیی هەمیشە کەرەستەی خاو بووە بۆ ئەم گواستنەوەیە، بۆ ئەم شەمەندەفەرە، لە قۆناغی بەسەرچوو تا سەردەمی نوێ…..
ت.ب: ڕێپێوانی گەمژەیی نێوی کتێبێکی بەناوبانگی “باربارا تاچمەن”ە
لە ساتەوەختی ژێئۆپۆلیتیکی هەنووکەییدا
نیشتمانپەروەری…خۆشویستنی وڵاتەکەت مانای چییە
