کوردستان، هێزی سێهەمی زاتی و فاکتەری هاوسەنگی ڕۆژهەڵاتی ناوین

کوردی- فارسی- ئینگلیزی
کوردستان، هێزی سێهەمی زاتی و فاکتەری هاوسەنگی ڕۆژهەڵاتی ناوین
کوردستان، لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاشکرای نێوان ناوەندەکانی دەسەڵات و هێزی ناوچەکەدا، وەکوو ئەکتەری نوێی ناوچەیی، بووگە بە “هێزی سێیهەمی زاتی” و “فاکتەرێکی هاوسەنگکردن لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست” بۆ گەیشتن بە ئاسایش و ئاشتی و بەرەنگاربوونەوەی توندئاژۆیی و گەشەپێدان، و ڕۆڵێکی هەرە گرینگ لە نەزمی نوێی ناوچەیی و سەقامگیریی دۆخی سیاسی و سەربازی و ئاسایشی وزە دەگێڕێت.
جەماوەر، جوگرافیای کیشوەری، میراتی ڕۆحی، فەرهەنگی دەوڵەمەند، پاراستنی داب و نەریت، بەستێنی دەروونی هاوبەش، ئەزموونە دەستەجەمعییە شاراوەکان، هەستی کۆ و هەستی خاک، سەرچاوەی خاوی فراوان، بوون لە ڕێڕەوی کۆریدۆرەکانی نێونەتەوەیی باکوور-باشوور و ڕۆژهەڵات-ڕۆژئاوا، هێزی مرۆیی چالاکی جەوان، بەردەوامی خزمایەتی سنووربەزێن و پێوەندی نادیار و دیار سەرەڕای سنوورەکانی سایکس-پیکۆیی، هەروەها گەورەترین توانستی نێوخۆی کوردستانە بۆ ئەوەی ببێتە ناوەندێکی نەتەوەیی کارامە و کارتێکەر لە ناوچەکەدا.
خاڵێکی دیکە “تێزی شکستخواردووی دەوڵەت- نەتەوە”یە لە ئێران، تورکیا، عێراق و سوریا، کە نەک هەر شکستی هێنا لە چارەسەرکردنی کێشەی کورد، بەڵکوو ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵیدا دواجار گۆڕاوە بۆ “توندوتیژیی مەعریفی” کە چیدیکە هیچ ئەگەرێکی بۆ چارەسەریی لە چوارچێوەی ئەم دەوڵەت- نەتەوەیانە نەهێڵراوەتەوە.

گرینگ ئەوەیە کورد و سیاسەتی کوردستانی دینامیسمی ژێئۆپۆلیتیکی فراوانبووی خۆی بۆ پێشخستنی بەرژەوەندییە ستراتژییەکان بە خولیا لەمێژینەکە و بەرزەفڕیی بۆ دروستکردنی وڵاتێکی سەربەخۆ و پابەندبوون پێیەوە ببەستێتەوە.

کوردستان، نیروی ذاتی سوم و عامل موازنە خاورمیانە
کوردستان در رویارویی آشکار بین مراکز قدرت منطقەای، بە عنوان بازیگر جدید منطقەای ذاتا بە “نیروی سوم” و “عامل موازنە خاورمیانە” برای دستیابی بە امنیت، صلح، مقابلە با رادیکالیسم و توسعە تبدیل شدە است و نقش فزایندەای در نظم جدید منطقە و تثبیت وضعیت سیاسی و نظامی و امنیت انرژی ایفا خواهد کرد.
جمعیت، جغرافیای قارەای، میراث معنوی، فرهنگ غنی، حفظ آداب و رسوم، زمینە روانی مشترک، تجارب جمعی نهفتە، حس جمعی و سرزمینی، منابع فسیلی و غیر فسیلی سرشار، قرار گرفتن در مسیر کریدورهای بین المللی شمال- جنوب و شرق- غرب، نیروی انسانی فعال جوان، تداوم خویشاوندی فرامرزی و پیوندهای ملموس و ناملموس علیرغم مرزهای سایکس- پیکویی، همچنین بزرگترین پتانسیل داخلی کوردستان برای تبدیل شدن بە یک کانون ملی مهم در منطقە است.
نکتە دیگر “تز شکست خوردە دولت- ملت” در ایران، ترکیە، عراق و سوریە است کە نە تنها نتوانستە است مسالە کوردها را حل کند بلکە رویارویی با آن، بە یک “خشونت شناختیک” در نهایت تبدیل شدە کە هیچ امکانی برای چارەسری در چارچوب این دولت- ملت ها باقی نگذاردە است.

مهم این است کە کوردها و سیاست کوردستانی، پویایی ژئوپلیتیک در حال گسترش خود برای پیشبرد منافع استراتژیک را بە رویای دیرینە و جاەطلبی خود برای ایجاد یک کشور مستقل گرە زدە و بە آن پایبند باشند.

Kurdistan: The Third Force and Balancing Factor in the Middle East

In the evident confrontation between regional power centers, Kurdistan has emerged as a new regional actor, inherently positioned as the “third force” and “balancing factor” in the Middle East. This strategic positioning aims to achieve security, peace, counter radicalism, and foster development. Kurdistan is poised to play an increasingly significant role in shaping the region’s new order, stabilizing the political, military, and energy security landscape.

A confluence of factors contributes to Kurdistan’s potential as a regional powerhouse. Its substantial population, continental geography, rich cultural heritage, preservation of traditions, shared psychological underpinnings, collective experiences, strong sense of identity, abundant fossil fuel and non-fossil fuel resources, strategic location along international North-South and East-West corridors, active young workforce, and enduring transnational kinship ties, despite Sykes-Picot imposed borders, constitute its formidable internal strength. This collective potential positions Kurdistan to become a pivotal national center in the region.

Furthermore, the failure of the nation-state model in Iran, Turkey, Iraq, and Syria has not only failed to resolve the Kurdish issue but has also led to a “cognitive violence” that precludes any resolution within the framework of these nation-states.

It is imperative that the Kurds and Kurdish politics align their expanding geopolitical dynamism with their long-held aspiration of an independent state. By doing so, they can advance their strategic interests and realize their historical dream.