کوردستان لە دوکتورینی دەوروبەری ئیسراییڵدا

کوردی- فارسی
کوردستان لە دوکتورینی دەوروبەری ئیسرائیلدا
بەیانی سیاسەتی نوێی وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل ئاماژەیە بۆ تێڕوانینێک بۆ هەردوو “دۆکتۆرینی دەوروبەری” و “دۆکتۆرینی دەوروبەری پێچەوانە” بەڵام لەگەڵ گۆڕانکارییەکی بەرچاو.
لە ڕابردوودا دوکتورینی دەوروبەری “بن گوریون” و “ئەلیاهۆ ساسۆن” بۆ ئیسرائیل زیاتر لەسەر ئەساسی نزیکبوونەوە و قووڵبوونەوەی پەیوەندی لەگەڵ دەوڵەتانی موسڵمانی غەیرە عەرەبی وەکوو تورکیا و ئێران بوو و کۆمەڵێک سەرکەوتن و دەسکەوتی بەرچاوی هەبوو. لەگەڵ دامەزراندنی حکومەتی توندڕەوی ئایدیۆلۆژی شیعە لە ئێران و دوای سێ دەیە، باڵادەستی ڕوانگەی ئیخوان سوننە لە سیاسەتی تورکیا، دوکتورینی دەوروبەری وردە وردە کاریگەری زۆرێنەیی خۆی لەدەستدا.
لە هەمان کاتدا نزیکبوونەوەی ئیسرائیل لە میسر و ئوردۆنی عەرەبی لە ساڵانی دووردا و پاشان وڵاتانی عەرەبی کەنداو و سعوودیە و دواتر پەیمانی ئەبراهام، بنەمای ئیجراییکردن و خێراکردنی ستراتژی دەوروبەری پێچەوانەی دروستکرد.
ڕووداوەکانی ٧ی ئۆکتۆبر و دوای ئەوە دەریانخست کە هەردوو دوکتورینی دەوروبەری و دەوروبەری پێچەوانە کە مامەڵە و کارلێککردن لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی و وڵاتانی موسڵمانی غەیرە عەرەبی لەخۆدەگرت، چەندە دەتوانن ناسک و لەرزۆک بن.
ئێستا ئیسرائیل بە گۆڕانکارییەکی گەورەی ڕوانگەیی گەڕاوەتەوە بۆ دوکتورینی دەوروبەری:
لەجیاتی ئەکتەری دەوڵەتی ئێران و تورکیا، ئێستا ئەکتەرە نیمچە دەوڵەتییەکان (دوو هەرێمی کوردستانی لە عێراق و سووریا) و ئەکتەرە نادەوڵەتییە کوردەکان (حیزبە کوردەکان و جەماوەری شوناسخوازی کورد) لە تورکیا و ئێران، هەروەها دروزییە بنەچە کوردەکان، ئامانج و چەقی ستراتیژی دەوروبەری دەبن.
ڕاستە ئێستا دەتوانرێت سیاسەتی دەوروبەری پێچەوانە لەگەڵ عەرەبەکان لە پەیمانی ئیبراهیم بەهێز بکرێت بەڵام سیاسەتی دەوروبەری (و ڕەنگە دەوروبەری دەوروبەریش) هێشتا دەتوانێت لە دۆخی ڕکابەری لەگەڵ تورکیا و ئێران کاریگەر بێت، بە تایبەت ئەوەی کە پرسی کورد لە ئانکارا و تاران هێشتا گەورەترین قەیرانی ئاسایشی نەتەوەییە بۆ ئەم دوو وڵاتە و نەک هەر چارەسەر نەبووە، بەڵکوو ئیرادەی گشتی کورد ئێستا بەتەواوی شوناسخوازانە و لەسەر ڕێگای دابڕانی بەتەواوەتییە لەگەڵ ناوەنددا.
کوردەکان دەتوانن ببن بە گەورەترین هاوپەیمانی سروشتی ئیسرائیل و ئەوەیش هەن….
بڕوانە بۆ:
Periphery Doctrine
هەروەها:

Sa’ar says Israel should seek alliances with Kurds and Druze in the region, The Times of Israel

کوردستان در دکترین پیرامونی اسراییل
سیاست اعلامی جدید وزیر خارجه اسرائیل نشانگر نگاه به هر دو “دکترین پیرامونی” و “دکترین پیرامونی معکوس” است اما با یک تغییر معنادار.
در گذشته دکترین پیرامونی “بن گوریون” و “الیاهو ساسون” برای اسراییل، بیشتر بر روی نزدیکی و تعمیق روابط با دولت های مسلمان غیر عرب مانند ترکیه و ایران متمرکز بود و موفقیت هایی نیز بە همراە داشت. با روی کار آمدن حکومت افراطی ایدئولوژیک شیعە در ایران و سە دهە بعد، بالادستی رویکرد سنی اخوانی در ترکیە، دکترین پیرامونی، بە تدریج، کارایی حداکثری خود را از دست داد.
همزمان نزدیکی اسرائیل به مصر و اردن عربی در سال های دورتر و سپس کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و عربستان و متعاقب آن پیمان ابراهیم، بسترە را برای عملیاتی شدن و شتاب گرفتن دکترین پیرامونی معکوس ایجاد کرد.
رویدادهای ۷ اکتبر و پس از آن نشان داد که هر دو رویکرد دکترین پیرامونی و دکترین پیرامونی معکوس که شامل معامله و تعامل با کشورهای عربی و کشورهای غیر عرب مسلمان بوده است می‌تواند تا چه اندازه شکننده باشد.
اکنون اسراییل بە دکترین پیرامونی با یک تغییر نگاە بزرگ بازگشتە است:
بەجای بازیگران دولتی ایران و ترکیە، اکنون بازیگران نیمە دولتی (دو اقلیم کوردستانی در عراق و سوریە) و بازیگران غیر دولتی کورد (احزاب کوردستانی و تودە مردم هویت خواە کورد) در ترکیە و ایران، و نیز دروزی های کورد تبار، محور استراتژی پیرامونی هستند
درست است کە سیاست پیرامونی معکوس اکنون می تواند با اعراب در پیمان ابراهیم، تقویت شود اما رویکرد پیرامونی (و شاید پیرامون پیرامونی) همچنان می تواند در مورد رقبایی بە نام ترکیە و ایران، موثر بیفتد بە ویژە آنکە مسالە کوردها با آنکارا و تهران، همچنان بزرگترین بحران امنیت ملی برای این دو کشور بودە و نە تنها حل ناشدە باقی ماندە است بلکە خواست عمومی کوردها اکنون کاملا هویت محور و در مسیر گسست با رویکردهای کاملا مرکز گریز است.
کوردها می توانند و بزرگترین متحد طبیعی اسراییل هستند…..