کردها، بزرگترین قربانیان مین در جهان

بر اساس آخرين آماري كه توسط سازمان ملل اعلام شده حدود 125 ميليون مين عمل نكرده در 70 كشور جهان مدفون است كه اغلب در مناطقي نامشخص وجود دارد و سالانه 24 هزار غيرنظامي توسط مين‌هاي زميني كشته يا مجروح مي‌شوند . درواقع يعني هر 22 دقيقه يك نفر.(سلامت نیوز)
ايران با دارا بودن حدود 16 ميليون مين خنثي نشده‌، پس از كشور مصر دومين كشور آلوده به مين در دنيا به شمار می آید. براساس آمارهاي جمع آوري شده 16 ميليون مين باقي مانده از زمان جنگ نزديك به 3 ميليون هكتار از اراضي ايران را آلوده كرده است. بسياري ازاستان هاي ايراني هم مرز با كشور عراق از آلوده‌ترين مناطق كشور در زمينه مين‌هاي خنثي نشده محسوب مي‌شوند.(همان)
بر اساس يك تحقيق انجام شده در ايران به طور متوسط روزانه 2/2 نفربر اثر انفجار مین در ایران دچار مصدوميت ومجروحيت‌هاي دائمي مي‌شوند.(همان)
حدود 30 درصد از اين ميزان در استان كرمانشاه اتفاق مي‌افتد. چندي پيش استاندار وقت استان كرمانشاه در اين باره گفت: “استان كرمانشاه در پايان جنگ داراي حدود 700 هزار هكتار زمين آلوده به مين بود كه در طي اين سال ها تنها 50 درصد آنها پاكسازي شده است.”
****
استان های کردنشین ایران(کردستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی و ایلام) به دلیل موقعیت ویژه ی ژئوپلیتیک، در طول تاریخ ایران، بیش از هر بخش دیگری از این کشور، قربانی جنگ حکومت های وقت ایران با طرفین منازعه در گستره ی منطقه ای و بین المللی بوده اند. با نگاهی کوتاه به تاریخ جنگ در منطقه، می توان درستی این ادعا را به نظاره نشست.
مهمترين جنگهايي كه از آغازتاريخ تاكنون در كردستان روي داده‏اند، عبارتند از :

1ـ سده هفتم پيش از ميلاد : ماد و آشور.
2ـ سده ششم پيش از ميلاد : ماد و هخامنشي.
3ـ سده پنجم و چهارم پيش از ميلاد : هخامنشي و يونان.
4ـ سده سوم پيش از ميلاد تا قرن هفتم ميلادي : ايران و روم.
5 ـ سال 628 تا 629 ميلادي : هجوم »هراكليس« امپراتور روم. به كردستان و ويراني شهرها و روستاهاي منطقه »شهر زور«. (منطقه شهر زور در تاريخ كهن، به بخش وسيعي از سرزمين كردستان ـ از اربيل تا همدان ـ اطلاق مي‏گشت، اما امروزه تنها به اراضي محدود حد فاصل سليمانيه و دربنديخان اطلاق مي‏شود.)
6ـ سالهاي 635 تا 641 ميلادي : يورش اعراب به سرزمينهاي كردنشين.
7ـ سالهاي 663 تا 678 ميلادي : هجوم امويان به كردستان.
8 ـ سرآغاز سده هشتم ميلادي و يورش مجدد امويان.
9ـ سال 750 ميلادي : نبرد خونين »زاب بزرگ« و درهم شكستن سپاه مروان.
10ـ سالهاي 890 تا 910 ميلادي : يورش »حمدانيها« به جنوب كردستان.
11ـ سده يازدهم ميلادي : هجوم تركان سلجوقي به كردستان.
12ـ سده سيزدهم ميلادي : حمله سپاهيان مغول به كردستان.
13ـ سده پانزدهم ميلادي : يورش مجدد مغول به كردستان.
14ـ سده شانزدهم و هفدهم ميلادي : جنگهاي عثماني و ايران در كردستان.
15 ـ سده هجدهم و نوزدهم ميلادي : نبرد ايران، روسيه وعثماني در كردستان.
16ـ سده بيستم ميلادي : جنگ اول جهاني، جنگ دوم جهاني و جنگ خونين ايران و عراق.
جنگ ها با اثرهای مستقیم خود، جز ویرانی، مرگ، کشتار،اجبار به مهاجرت، تن دادن به پیمان نامه های میان دول متخاصم علیرغم تمایل خود و در نهایت، توسعه نیافتگی، ارمغان دیگری برای ملت کرد به ارمغان نیاورده اند اما مساله ی بسیاز مهم، تغییر سازوکارهای جنگ در دهه های اخیر بوده است که موجب شده است آثار جانبی(side Effects) با نیمه ی عمر بیشتری، هم چنان بتوانند چرخه ی توسعه را کندتر و کندتر و چرخه ی قربانیان جنگ را شتابان تر سازند.
مین ارمغان شوم جنگ در دهه های اخیر است. در جهان سالا‌نه 25 هزار غيرنظامي توسط مين‌هاي زميني كشته يا مجروح مي‌شوند. يكي از مشكلاتي كه پس از جنگ برجاي مي‌ماند مين هاي زميني است؛ قاتلاني آرميده در خاك كه منتظرند تا جان قربانيان خود را بگيرند. در كشور ،هم پس از گذشت 14 سال از پايان جنگ هنوز‌هم افرادي بي گناه بر اثر انفجار مين كشته مي‌شوند.(سلامت نیوز)
16 ميليون قاتل
بر اساس آخرين آماري كه توسط سازمان ملل اعلام شده حدود 125 ميليون مين عمل نكرده در 70 كشور جهان مدفون است كه اغلب در مناطقي نامشخص وجود دارد و سالانه 24 هزار غيرنظامي توسط مين‌هاي زميني كشته يا مجروح مي‌شوند . درواقع يعني هر 22 دقيقه يك نفر
ايران با دارا بودن حدود 16 ميليون مين خنثي نشده‌، بعد از كشور مصر دومين كشور آلوده به مين در دنيا محسوب مي‌شود. براساس آمارهاي جمع آوري شده 16 ميليون مين باقي مانده از زمان جنگ نزديك به 3 ميليون هكتار از اراضي ايران را آلوده كرده است. براساس برخي‌گزارش‌ها، مین در ایران، روزانه جان دو نفر را مي‌گيرند.
اگر چه به صورت رسمي، وسعت مناطق آلوده و مناطق پاكسازي شده اعلام نشده اما طبق برخي اظهار نظر ها حدود يك ميليون و 200‌هزار هكتار از 6 ميليون هكتار مناطق آلوده پاكسازي شده است وبدين ترتيب با ادامه روند كنوني، مين روبي همه مناطق تا 5 دهه آينده ادامه خواهد داشت. در واقع، وقتي در طول 15 سال، يك ميليون و‌200هزار‌ هكتار پاكسازي شده است، حدود 5 ميليون هكتار باقيمانده 75 سال براي پاكسازي فرصت لازم دارد.(همان)
بسياري ازاستان هاي ايراني هم مرز با كشور عراق(کردستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی و ایلام) از آلوده‌ترين مناطق كشور در زمينه مين‌هاي خنثي نشده محسوب مي‌شوند. همچنان که پیشتر گفته شد بر اساس يك تحقيق انجام شده در ايران به طور متوسط روزانه 2/2 نفربر اثر انفجار در كشور دچار مصدوميت ومجروحيت‌هاي دائمي مي‌شوند كه حدود 30 درصد از اين ميزان در استان كرمانشاه اتفاق مي‌افتد. چندي پيش استاندار وقت استان كرمانشاه در اين باره گفته است: “استان كرمانشاه در پايان جنگ داراي حدود 700 هزار هكتار زمين آلوده به مين بود كه در طي اين سال ها تنها 50 درصد آنها پاكسازي شده است.”
در پژوهش های غیر رسمی که در میانه های سال 76 اتنتشار یافته گزارش شده است از زمان پذیرش قطعنامه ی 598 تا آن زمان بيش از 480 هزار مين ضد نفر، 175 هزار مين ضد خودرو، 29 هزار مين ضد تانك و 377 هزار گلوله عمل نكرده كشف و خنثي شده اند. تا سال 76 تنها حدود 50 هزار هكتار از مناطق آلوده در منطقه عملياتي جنوب مورد پاكسازي قرار گرفت و اين در حالي بود كه به گفته برخي مسئولان بيش از 3 ميليون هكتار، وسعت مناطق آلوده است.(گزارش های مدیریت امنیتی و مرزداری وزارت کشور)
در حال حاضر، در استان هاي ايلام، كرمانشاه، خوزستان، آذربايجان غربي و كردستان بسياري از مناطق مورد پاكسازي قرار نگرفته اند. مرز ايلام و عراق از جمله آلوده ترين مناطق به مين است. استان ايلام 430 كيلو متر مرز مشترك با كشور عراق دارد و به گفته مقامات محلي بيش از يك ميليون و 700 هزار هكتار، مناطق آلوده به مين دارد. در اين استان، پس از جنگ بيش از 800 نفر بر اثر برخورد با مين كشته و یکهزاروسیصد نفر مجروح شدند. (همان)
مناطق غیرنظامی و اکنون مسکونی مین گذاری شده(مناطق جنگی در دوران جنگ8ساله) هر ساله، به دليل برخورد اهالي به ويژه كودكان و نوجوانان، شاهد تلفات جاني است. در ميان كشته شدگان، تعداد زيادي كودك و خانواده‌هايي هستند كه حتي سه تن از فرزندان خود را به دليل برخورد با مين از دست داده‌اند.(همان)
کردها در ایران، بزرگترین قربانیان مین در جهان
زمانى كه قطعنامه شماره ۵۹۸ در سال ۱۳۶۸ بين دو كشور ايران و عراق به امضا رسيد، تمام مردم مرزنشين نواحى غرب و جنوب غربى كشور كه هشت سال تمام زير آتش توپ و هواپيما و موشك و بمب بودند و زمين و كاشانه و مال خود را از دست داده بودند، جشن گرفتند. همگان گمان مى كردند كه تاريخ آلام و دردهايشان به پايان رسيده است اما متأسفانه آنان متوجه نبودند كه جنگ هنوز در اين مناطق وجود دارد. گستردگى و استفاده و كاربرد وسيع از سلاحى آرام اما مخرب و مرگبار به نام «مين هاى زمينى» سبب شد مصيبت بارترين و فاجعه انگيزترين تراژدى در كشتار و نقص عضو انسان هاى بى گناه در اين مناطق ايجاد شود.
آلودگى به مين و مواد منفجره در مرزهاى غربى و جنوب غربى كشور ايران بر اثر جنگ در مقاطع زمانى ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ صورت گرفته و اين امر سبب شده است مناطق کردنشین در ايران در طول ۸ سال جنگ، به بزرگترین قربانيان مين درجهان تبدیل شوند. با محاسبه ی زمین های آلوده به مین، گستره ی آلودگی در استان ها و نسبت جمعیت استان های کردنشین، می توان ادعا کرد در ایران، به ازای هر شهروند کرد، یک مین وجود دارد
به گفته «كنوت اوستبى » هماهنگ كننده مقيم سازمان ملل متحد در تهران، تقريباً روزى دو نفر و سالانه حدود ۸۰۰ نفر در مناطق آلوده به مين در پنج استان مرزى ايران زخمى شده و يا جان خود را از دست مى دهند. استان هاى ايلام با مساحت يك ميليون و ۷۰۰هزار هكتار، خوزستان بامساحت يك ميليون و ۳۸۰ هزار هكتار ، استان كرمانشاه با مساحت ۶۹۱ هزا ر هكتار ، آذربايجان غربى با مساحت ۵۹ هزار هكتار و كردستان با مساحتى به وسعت يك هزار و ۴۸۰هكتار ، بنا به تحقيق انجمن حمايت از مصدومين مين ايران به ترتيب آلوده ترين نقاط ايران از اين منظر به حساب مى آيند. با محاسبه ی زمین های آلوده به مین، گستره ی آلودگی در استان ها و نسبت جمعیت استان های کردنشین، می توان ادعا کرد در ایران، به ازای هر شهروند کرد، یک مین وجود دارد.
بر اساس آماری که اخیرا توسط سازمان بهزیستی کل کشور ارائه شده است در سال1389، تنها در استان کردستان، 104 نفر کشته 90نفر هم مجروج شده اند که درصد بالایی از افراد زخمی شده نیز با قطع یا فلج عضو دائمی مواجه شده اند.
بیشترین قربانیان مین در کردستان، زنان و کودکان روستایی و کاسبکاران روستانشین مرزی هستند که به عنوان “کولبران”، معیشت روزانه ی خود را تامین می کنند
منبع:
سلامت نیوز(وب سایت رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)
آمارنامه ی سازمان بهزیستی کل کشور،1390
گزارش مدیریت امنیت و مرزداری وزارت کشور(1384)
خوشحالی، بهزاد،کولونیالیسم فرهنگی ملت کرد،1380