کوردی- فارسی
سەربەخۆییخوازانی فەیک، کاریگەری ڕاستی وەهمی، درۆی سەرڕووت، سابوونی ئۆنلاین
کاریگەری ڕاستی وەهمیی کە بە کاریگەری وەهمی ڕاستی، کاریگەری ئیعتبار، کاریگەری ڕاستی یان کاریگەری دووبارەکردنەوە ناسراوە، بریتییە لە مەیلی باوەڕکردن بە زانیاری درۆ بە دروستی دوای بەرکەوتنی دووبارە. مرۆڤەکان لە کاتی هەڵسەنگاندنی ڕاستییەکان پشت بەو شتانە دەبەستن کە ئایا زانیارییەکان لەگەڵ تێگەیشتنەکەیان دەگونجێت یان ئاشنا دەردەکەون. مەرجی یەکەم مانای هەیە چونکە مرۆڤەکان زانیاری نوێ بەراورد دەکەن لەگەڵ ئەو شتانەی کە پێشتر دەزانن کە ڕاستن. دووبارەکردنەوە پرۆسێسکردنی ڕستەکان ئاسانتر دەکات لە ڕستەی نوێ و دووبارەنەبووەوە، ئەمەش وا دەکات خەڵک باوەڕیان بەوە هەبێت کە دەرئەنجامە دووبارەبووەکان ڕاستترن. هەروەها کاریگەری ڕاستی وەهمیی پەیوەندی بە لایەنگریی پاشماوەوە هەیە، کە تێیدا وەبیرهێنانەوەی بیروباوەڕێک دوای وەرگرتنی ڕاستییەکە چەواشە دەکرێت.
لە لێکۆڵینەوەیەکی دیکەدا توێژەران بۆیان دەرکەوتووە کە ئاشنابوون، دەتوانێت عەقڵانییەت تێپەڕێنێت و دووبارە بیستنی ئەوەی کە لێدوانێکی دیاریکراو هەڵەیە، بە شێوەیەکی پارادۆکسیکال دەتوانێت هەست بە ڕاستی بکات. توێژەران کاریگەری ڕاستی وەهمیی تەنانەت بۆ ئەو بەشداربووانەیان گەڕاندەوە کە سەرەتا وەڵامی دروستیان دەزانی بەڵام بە دووبارەکردنەوەی درۆیەک، ڕازی بوون باوەڕ بە پێچەوانەکەی بکەن بۆ “بازاڕکردنی پرۆسێسکردن”.
کاریگەری ڕاستی وەهمیی ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە بوارەکانی وەک ڕیکلام و میدیای هەواڵ و پڕوپاگەندەی سیاسیدا.
**** .
-بە دوبارەکردنەوەی ڕستەیەک ئەگەری ئەوە زیاتر ئەوێت کە ڕاست دەرکەوێت.
بەرکەوتن بە زانیاریی درۆ، وردبینی و قبوڵکردنی هەستپێکراوی ئەو زانیاریانە دەگۆڕێت.
کاتێک مرۆڤەکان ڕاستییەکان هەڵدەسەنگێنن، پشت بەو زانیاریانە دەبەستن کە ئایا زانیارییەکان لەگەڵ تێگەیشتنەکەیان دەگونجێت یان هەست بە ئاشنابوون دەکەن پێی.
– ئاشنابوون دەتوانێت عەقڵانییەت تێپەڕێنێت بەجۆرێک کە دووبارە بیستنی ئەوەی کە ڕاستییەکی دیاریکراو هەڵەیە، بە شێوەیەکی پارادۆکسیکال دەتوانێت هەست بە ڕاستی بکات.
-کاریگەری ڕاستی وەهمیی لە ڕاستیدا یاری بە هەواڵی درۆ دەکات.
-خەڵک سەرەتا وەڵامی دروست دەزانن، بەڵام بە دووبارەکردنەوەی درۆیەک، باوەڕیان بە پێچەوانەوەکەی بەهێزتر دەکات.
– وادەکات لە مێشکدا، پرۆسێسکردنی ڕستە ئاسانتر بێت لە ڕستەی نوێ و وادەکات مرۆڤ بە درۆ بگەنە ئەو ئەنجامەی کە ڕاستگۆترن.
– کاتێک مرۆڤەکان چەند جارێک بۆ جاری دووەم یان سێیەم گوێیان لە شتێک دەبێت، مێشکیان خێراتر وەڵامی دەداتەوە، ئەو ئاشنابوونە بە هەڵە دەزانێت وەک ئاماژەیەک بۆ ڕاستی.
– دەمارگرژی یان لایەنگریی پاشماوەیی لە دۆخێکدا وەسف دەکرێت کە وەبیرهێنانەوەی متمانە دوای وەرگرتنی ڕاستی یان درۆ شێواوە، کە پێی دەوترێت “کاریگەری دووبارەکردنەوە”.
-زانیاری وەرگیراو لە یادەوەری “ڕوانتر یان ئاشناترە لەوەی کە یەکەمجار فێری بووە” و بەم شێوەیە وەهمی ڕاستی دروست دەکات.
وەهمی حەقیقەت کاریگەرییەکە کە دەتوانرێت چاودێری بکرێت بەبێ ئەوەی ڕاستەوخۆ لە لێدوانە ڕاستەقینەکانی پرسیاردا بکۆڵرێتەوە.
-ئەگەر زانیارییەکان ئاشنا دەربکەون، ئەوا لێدوانەکە ڕاست دەنگ دەدات.
ئەو کەسانەی بەر ھەواڵی ناڕاست دەکەون یادەوەری ناڕاستیان ھەیە. لە ئەنجامدا دووبارەبوونەوەی ئیدیعای درۆ متمانە زیاد دەکات و هەروەها دەبێتە هۆی هەڵە.
بە زمانی خۆمانیتر:
سەرڕووتترین درۆ
فریودانی شێرپەنجەیی
داپۆشینی ئارەزووە شکستخواردووەکان بە ڕیکلام
ئینکاری قێزەونانە
بێمتمانەیی لە ڕادەبەدەر دروست کردن
سندوقی سابوونی ئۆنلاین
جیهانی بێ لەنگەر
تێکەڵەیەک لە گومان و خۆشباوەڕی
توڕەیی و هەڵخڕان
سەرکەوتن بۆ وەهمی حەقیقەت
چاوێک لە پێکهاتە و پانتایی و ژیاننامە و پاشخان و پێگەی دەروونی و ڕابردووی سەربەخۆییخوازە درۆینەکانی ئەمڕۆ و ئەو میکانیزمانەی کە بەکاریان دەهێنن بۆ درککردن بە چی دەکەن گەر بکرێت حەقیقەتەکان ڕوونتر دەبینرێن.
خۆ ڕەخنەگرتن:
ڕەنگە ئێمە کەمتەرخەم بووین لە ئاشکراکردنی جەوهەرەکان. ئەگەر پێویست بوو بۆچی نا؟
سەرچاوە بۆ خوێندنی زۆرتر:
Illusory Truth Effect
—-
اثر حقیقت توهمی، استقلال طلبان دروغین، دروغ کچل، صابون آنلاین
تأثیر حقیقت توهم‌آمیز کە به‌عنوان اثر توهم صدق، اثر اعتبار، اثر حقیقت یا اثر تکرار نیز شناخته می‌شود تمایل به باور صحیح اطلاعات نادرست پس از مواجهه مکرر است. وقتی حقیقت ارزیابی می‌شود افراد بر این تکیه می‌کنند که آیا اطلاعات با درک آنها مطابقت دارد یا به نظر آشنا می‌رسد. شرط اول منطقی است زیرا افراد اطلاعات جدید را با آنچه قبلاً می دانند درست است مقایسه می کنند. تکرار، پردازش عبارات را نسبت به جملات جدید و تکرار نشده آسان‌تر می‌کند و افراد را به این باور می‌رساند که نتیجه‌گیری مکرر درست‌تر است. اثر حقیقت توهم‌آمیز نیز با سوگیری پس‌نگر مرتبط است که در آن، یادآوری اعتماد پس از دریافت حقیقت، منحرف می‌شود.
در مطالعه‌ای دیگر محققان دریافتەاند که آشنایی می‌تواند بر عقلانیت غلبه کند و شنیدن مکرر این که یک گزاره خاص اشتباه است می‌تواند به طور متناقضی باعث ایجاد احساس درستی در آن شود. محققان تأثیر حقیقت توهمی را حتی بر شرکت‌کنندگانی که ابتدا پاسخ صحیح را می‌دانستند اما متقاعد شده بودند که از طریق تکرار یک دروغ، خلاف آن را باور کنند، به «تسلط پردازش» نسبت دادند.
اثر حقیقت توهم‌آمیز نقش مهمی در زمینه‌هایی مانند تبلیغات، رسانه‌های خبری و تبلیغات سیاسی دارد.
٭٭٭٭
-تکرار یک جمله احتمال واقعی به نظر رسیدن آن را بیشتر می کند.
-قرار گرفتن در معرض اطلاعات نادرست، صحت درک شده و قابل قبول بودن آن اطلاعات را تغییر می‌دهد.
-وقتی مردم حقیقت را ارزیابی می‌کنند بر این تکیه می‌کنند که آیا اطلاعات با درک آنها مطابقت دارد یا اینکه احساس آشنایی با آن دارند.
-آشنایی می‌تواند بر عقلانیت غلبه کند به طوری که شنیدن مکرر این که یک واقعیت خاص اشتباه است می‌تواند به طور متناقضی باعث ایجاد احساس درستی در آن شود.
-اثر حقیقت توهمی در واقع با اخبار نادرست بازی می کند.
-مردم در ابتدا پاسخ صحیح را می‌داننداما از طریق تکرار یک دروغ، خلاف آن را باور آن را باور می کنند.
-پردازش گزاره‌ها، یعنی روان را نسبت به جملات جدید آسان‌تر می‌کند و افراد را به این نتیجه‌گیری نادرست می‌رساند که صادق‌تر هستند.
-وقتی مڕدم چیزی را چند بار می‌شنوند برای بار دوم یا سوم، مغز آنها سریعتر به آن پاسخ می دهد و آن تسلط را به عنوان سیگنالی برای حقیقت به اشتباه نسبت می دهند.
-تعصبب پسینی در موقعیتی توصیف می‌شود که در آن یادآوری اعتماد پس از دریافت حقیقت یا نادرستی منحرف می‌شود کە آن را «اثر تکرار» می‌نامند.
-اطلاعات بازیابی شده از حافظه «روان‌تر یا آشناتر از زمانی است که برای اولین بار آموخته شده‌اند» و در نتیجه توهم حقیقت ایجاد می‌کند.
توهم حقیقت اثری است که می‌توان آن را بدون بررسی مستقیم گزاره‌های واقعی مورد نظر مشاهده کرد.
-اگر اطلاعات آشنا به نظر برسد، بیانیه درست به نظر می رسد.
-مردمی که در معرض اخبار نادرست قرار می‌گیرند خاطرات نادرستی دارند. نتیجه این که ادعاهای نادرست تکراری باورپذیری را افزایش می‌دهد و همچنین منجر به خطا می شود.
بە زبان خودمانی تر:
کچل ترین دروغ
فریبکاری بدخیم
پوشاندن آرزوهای پست با تبلیغات
انکار و فحاشی
ایجاد بی اعتمادی
جعبە صابون آنلاین
جهان بدون لنگر
ترکیب شک و زود باوری
عصبانیت و تحریک
پیروزی برای حقیقت توهمی
کافی است نگاهی بە ترکیب، گسترە، زندگینامە، پیشینە، وضعیت روانشناختی و سابقە استقلال طلبان دروغین امروزی و مکانیسم هایی کە بە کار می برند بیفکنیم تا متوجە شویم چە می کنند؟
انتقاد از خود:
شاید در آشکار کردن ماهیت ها، سهل انگاری کردەایم. اگر لازم باشد چرا کە نە…..
ڕوانگە
