روانشناسی توهم کنترل و متوهمان قدرت

روانشناسی توهم کنترل و متوهمان قدرت

یک تحقیق در زمینه علوم روانشناسی نشان می دهد که وقتی قدرت به معنای واقعی کلمه به سر یک نفر می زند، سبب می شود او فکر کند کنترل بیشتری بر اقدام دیگران و نتایج آنها خواهد داشت. در این تحقیق آمده است که توهمات مثبت می توانند سازگار باشند و توانایی ها را ارتقا دهند اما در مقابل، رابطه ی بین قدرت و کنترل توهین آمیز ممکن است به طور مستقیم زیان آور باشد و به ویژه رهبران، به انتخاب های بدی دست بزنند.

دارندگان قدرت در اغلب موارد در اقدامات خود اشتباه می کنند. حتی دیده شده است رهبران و فرماندهان، به طور منظم هزینه ها را در زمان، پول و زندگی انسانی، برای به دست آوردن چیزی که پیروزی می دانند هدر بدهند.

حتی افراد عادی پس از ارتقاء به یک موقعیت قدرتمندتر، هوای شکست ناپذیری به سرشان می زند . عواقب این گرایش ها، به ویژه هنگامی که در قدرتمندترین رهبران جهان ظهور پیدا می کند می تواند ویرانگر باشد.

پژوهشگران آزمایش هایی انجام دادند که رابطه ی بین قدرت و کنترل خیالی را بررسی می کرد -آنها در نهایت به این نتیجه رسیدند که کنترل درک شده بر نتایجی که خارج از دسترس فرد بود نه تنها منجر به خوش بینی توهمی شد بلکه اعتماد به نفس آزمایش شوندگان را به طرزی باورنکردنی افزایش داد. بیشتر آزمایش شوندگان حتی به این باور رسیده بودند که به دلیل شانسی که آورده اند حتی تافته ی جدابافته نیز هستند.

پژوهش کنندگان در نهایت به این نتیجه رسیدند که “توهم کنترل شخصی” ممکن است یکی از راه هایی باشد که اغلب منجر به مرگ شخص می شود.”

در پژوهش جداگانه ی دیگری که انجام شده است توهم کنترل، منجر به کاهش تمایل یادگیری شده است به گونه ای که شخص متوهم، احساس می کند دیگر نیازی به آموزش های جدید و اصولا یادگیری ندارد. در واقع، توهم کنترل، با اشغال تمام ظرفیت های مغزی فرد، او را بی نیاز از هرچیز دیگری نشان می دهد.

کنترل نامتقارن بر منابع باارزش نیز یکی از عواملی است که فرد، کنترل واقعی خود را بیش از حد ارزیابی کند و منجر به حس تصور کنترل شود.

در این حالت، فرد به این باور می رسد که توانایی تأثیرگذاری بر نتایجی را دارد که فراتر از توان او برای رسیدن به آن است.

توهم کنترل، منجر به بی ثباتی مهار رفتاری نیز می شود به گونه ای که شخص، در مقابل سازوکارهای عاطفی، وضعیتی بیمارگونه پیدا می کند به گونه ای که در مقابل ابراز ارادت، به شدت شکننده می شود و مقاومت خود را نسبت به کمترین نظرات مخالف -حتی با وضوح بالا- از دست می دهد.

منبع: این پژوهش، با عنوان Illusory Control: A Generative Force Behind Power’s Far-Reaching Effects در دسامبر2008 توسط پژوهشگران دانشگاه استانفورد انجام شده است.