فارسی- کوردی
هنگامی که دروغ، همیشه از حقیقت جلوتر می‌رود
دوگانە اندیشی و دستکاری حقیقت در تمامیت خواهی
دوگانەاندیشی کە نخستین بار توسط “جورج اورول” توصیف شد به توانایی داشتن دو عقیدە متناقض بە طور همزمان و پذیرش هر دو بە عنوان امر صادق اشارە دارد. اورول آن را اینگونه توصیف می کند:
“قدرت نگه داشتن دو باور متناقض در ذهن خود به طور همزمان، و پذیرش هر دوی آنها… دروغ گفتن عمدی در حالی که واقعاً به آنها اعتقاد دارید، فراموش کردن هر واقعیتی که ناخوشایند شده است و سپس زمانی که دوباره ضروری می شود، تا زمانی که لازم است آن را از فراموشی بیرون بکشید، وجود واقعیت عینی را انکار کنید و در عین حال واقعیتی را که انکار می‌کنید در نظر بگیرید. همه اینها در دو اندیشی ضروری است زیرا با استفاده از این کلمه می‌پذیرید که در حال دستکاری در واقعیت هستید؛ با یک عمل دوگانه‌اندیشی تازه، یک دانش را پاک می‌کنید؛ و به همین ترتیب به طور نامحدود، با دروغ همیشه از حقیقت جلوتر می‌روید.” (جورج اورول، ١٩٨٤)
تفکر دوگانە بە باور اورول، ابزاری کلیدی است کە تمامیت خواە برای دستکاری و کنترل افکار و رفتارهای شهروندانش استفادە می کند؛ توانایی باور بە دو ایدە متضاد بدون تشخیص ناسازگاری یا ناهماهنگی شناختی بین آنها و اینکە تمامیت خواە از افراد می خواهد تفکر انتقادی خود را سرکوب کنند و اطلاعات متناقض را بە عنوان امر معتبر بپذیرند.
اورول دو اندیشی را به عنوان بخشی از راهکاری توصیف می‌کند که روشی برای کنترل تفکر از طریق زبان است. دوگانەاندیشی کنترلی را اضافه می کند که عدم قطعیت را از بین می برد و بنابراین کل سیستم اعتقادی منسجم به نظر می رسد.
در تفکر دوگانه، فرد در واقع به هر دو چیز اعتقاد دارد حتی اگر آنها متناقض باشند.
هدف از دوگانە اندیشی، حفظ کنترل سیستم بر شهروندان از طریق از بین بردن ظرفیت آنها برای تفکر مستقل و پرورش وفاداری بی چون و چرا است. با پذیرش باورهای متناقض، افراد مستعد دستکاری می شوند و کمتر اقتدار تمامیت خواە را بە چالش می کشند.
نظام های اعتقادی اغلب شامل باورهای زیادی هستند و هر یک از آنها می توانند در سطوح مختلف و در زمینه های مختلف با یکدیگر در تضاد باشند. بنابراین، افرادی که می خواهند به کل سیستم ایمان داشته باشند باید راه هایی برای مدیریت درگیری های داخلی پیدا کنند. آنها ممکن است این کار را صرفاً با نادیده گرفتن تفاوت‌ها یا منطقی کردن آنها با استدلال‌های اشتباه انجام دهند. در مجادله با دیگران، یک روش معمولاً تکه تکه کردن یک سؤال سطح بالاتر است که از کل سیستم اعتقادی دفاع می کند.
مردم همچنین تمایل دارند چندین سیستم اعتقادی داشته باشند که حتی به راحتی با هم تضاد دارند. شیوه مدیریت چنین تضادهایی اغلب از طریق تقسیم بندی تفکر در یک مجموعه یا باورها یا دیگری است، اما با داشتن یک “دیوار چینی” در ذهن که آن دو را از هم جدا می کند.
تفکر دوگانه می‌تواند به عنوان سازوکار مقابله‌ای برای جلوگیری از ناراحتی ناهماهنگی شناختی در نظر گرفته شود جایی که باورهای متناقض منجر به تنش‌های درونی می‌شوند.
باید توجه داشت که دوگانە اندیشی دوگانە گویی (doublespeak یا doubletalk) یکسان نیست، که یک شکل یا زبان دفاعی است که از تعبیر یا ابهام برای پنهان کردن معنا استفاده می‌کند.
برای اینکه مردم به دو باور متناقض اعتقاد داشته باشند هر دو را به عنوان بخشی از یک نظام اعتقادی بزرگتر معرفی کنید که در آن پذیرش کل سیستم مهمتر از زیر سوال بردن تناقضات “جزئی” در آن است.
—-
کاتێک درۆ هەمیشە پێش ڕاستییەکان دەکەوێ
دوانەبیری و دەستکاریکردنی حەقیقەت لە تۆتالیتاریزمدا
دوانەبیری کە بۆ یەکەمجار لەلایەن “جۆرج ئۆروێڵ”ەوە باسی لێوە کراوە، ئاماژەیە بۆ توانای هەڵگرتنی دوو بیروباوەڕی دژ بەیەک لە یەک کاتداو قبووڵکردنی هەردووکیان وەک حەقیقەت. ئۆروێڵ بەم شێوەیە باسی دەکات:
“هێزی ڕاگرتنی دوو بیروباوەڕی ناکۆک لە مێشکی مرۆڤدا لە یەک کاتدا، و قبوڵکردنی هەردووکیان بە ئەنقەست، درۆکردن کاتێک مرۆڤ بەحەقیقەت باوەڕیان پێدەکات، لەبیرکردنی هەر ڕاستییەک کە بووەتە هەستی ناخۆش، و دواتر، کاتێک تاکوو جارێکی دیکە پێویست بوو لە فەرامۆشی بێتە دەرەوە، ئینکاری بوونی واقیعی بابەتیی بکەیت و لە هەمان کاتدا ئەو واقیعە لەبەرچاو بگرێت کە ئینکاری دەکەیت، هەموو ئەمانە لە دوانەبیریدا پێویستن، چونکە بە بەکارهێنانی وشەکە، دان بەوەدا دەنێیت کە تۆ دەستکاری واقیع دەکەیت؛ بە کردەوەیەکی تازەی دوو بیرکردنەوە، زانینێک دەسڕیتەوە؛ و بەم شێوەیە بۆ ماوەیەکی نادیار، بە درۆیەک، هەمیشە پێش ڕاستی دەکەویت.” (جۆرج ئۆروێڵ، ١٩٨٤)
بە بڕوای ئۆروێڵ دووبیرکردنەوە یان دوانەبیری، ئامرازێکی سەرەکییە کە پاوانخواز بۆ دەستکاریکردن و کۆنترۆڵکردنی بیرکردنەوەو ڕەفتاری هاووڵاتییان بەکاریدەهێنێ؛ توانای بڕوا کردن بە دوو بیرۆکەی دژ بەیەک بەبێ ئەوەی دان بە ناتەبایی یان ناتەبایی مەعریفی نێوانیاندا بنێت و ئەو یەکپارچەییە پێویستی بەوە هەیە کە مرۆڤەکان، بیرکردنەوەی ڕەخنەیی خۆیان سەرکوت بکەن و زانیارییە دژبەیەکەکان وەک ڕەوا قبوڵ بکەن.
ئۆروێڵ دوانەبیری بە بەشێک لە ڕێکارێک وەسف دەکات کە ڕێگەیەکە بۆ کۆنترۆڵکردنی بیرکردنەوە لە ڕێگەی زمانەوە. دوو بیرکردنەوە یان دوانەبیری، کۆنتڕۆڵێک زیاد دەکات کە نادڵنیایی لا دەبات و بەم شێوەیە وا دەکات تەواوی سیستەمی بیروباوەڕەکە یەکگرتوو دەرکەوێت.
لە دوو بیرکردنەوەدا مرۆڤ لە ڕاستیدا باوەڕ بە هەردوو شتەکە دەکات هەرچەندە دژ بەیەکن.
مەبەست لە دوو بیرکردنەوە پاراستنی کۆنترۆڵی سیستەمە بەسەر هاوڵاتیاندا بە لەناوبردنی توانای بیرکردنەوەی سەربەخۆ و پەروەردەکردنی وەفاداری بێ پرسیار. مرۆڤەکان بە قبووڵکردنی بیروباوەڕی دژبەیەک، ئامادە دەبن بۆ دەستکاریکردنی حەقیقەت و کەمتر تەحەدای دەسەڵاتی تۆتالیتاری دەکەن.
زۆرجار سیستەمی بیروبڕواکان، چەندین بیروباوەڕی تێدایە و هەریەکەیان دەتوانن لە ئاستی جیاوازو لە چوارچێوەی جیاوازدا لەگەڵ یەکتردا ململانێ بکەن. بۆیە ئەو کەسانەی دەیانەوێت باوەڕیان بە هەموو سیستەمەکە هەبێت دەبێت ڕێگایەک بۆ ڕێوەبەری ململانێ ناوخۆییەکان بدۆزنەوە. لەوانەیە تەنها بە پشتگوێخستنی جیاوازییەکان یان بە عەقڵانیکردنیان بە ئارگیومێنتی هەڵە ئەم کارە بکەن. لە موناقەشەکردن لەگەڵ ئەوانی دیکەدا، بەزۆری یەکێک لە شێوازەکان بریتییە لە پارچەکردنی پرسیارێکی ئاست بەرزتر کە بەرگری لە تەواوی سیستەمی بیروباوەڕ دەکات.
هەروەها مرۆڤەکان پێیانخۆشە چەندین سیستەمی بیروباوەڕیان هەبێت کە تەنانەت بە ئاسانی ناکۆکن. ڕێگای بەڕێوەبردنی ئەم جۆرە ململانێیانە زۆرجار بە دابەشکردنی بیرکردنەوە بۆ کۆمەڵێک یان باوەڕێک یان ئەوی دیکەیە، بەڵام بە “دیوارێکی چینی” لە مێشکدا کە ئەو دووانە لەیەکتر جیا دەکاتەوە.
دەتوانرێت بیرکردنەوەی دوانەیی وەک میکانیزمێکی ڕووبەڕووبوونەوە سەیر بکرێت بۆ دوورکەوتنەوە لە ناڕەحەتی ناتەبایی مەعریفی چونکە بیروباوەڕە ناکۆکەکان دەبنە هۆی گرژی ناوخۆیی.
پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە دوانەبیری هەمان دوانەوتن نییە (doublespeak یا doubletalk) کە فۆرمێکی بەرگریکارانە یان زمانێکە کە لێکدانەوە یان ناڕوونی بۆ شاردنەوەی مانا بەکاردەهێنێت.
بۆ ئەوەی خەڵک بڕوا بە دوو باوەڕی دژبەیەک بکەن، هەردووکیان وەک بەشێک لە سیستەمێکی بیروباوەڕی گەورەتر دەخرێتە ڕوو کە قبووڵکردنی تەواوی سیستەمەکە گرنگترە لە پرسیارکردن لە دژایەتی و دژبەری و دژبەیەکییە وردو بەشەکییەکان” لەناو ئەو سیستەمەدا.
منبع:
doublethink, changingmind
George Orwell, 1984
Natalie Purcell, Doublethink in 1984, Definition and Examples, study.com
بابەتەکانی تر
